آنچه تو بخواهی

5 (100%) 2 votes

یک مکان ساکت – A Quiet Place

کارگردان: جان کرازینسکی

نویسنده: برایان وودز، اسکات بک

بازیگران: امیلی بلانت، جان کرازینسکی، میلسنت سیمندز، نوآ جوپ

سال اکران: ۲۰۱۸

نقد فیلم یک مکان ساکت

جان کرازینسکی هم به عنوان کارگردان و هم به عنوان بازیگر، خیلی خوب می تواند از قدرت نماهای نزدیک استفاده کند. شاید به خاطر بازی در سریال اداره و بازی در نقش شخصیت مسخره ای مثل جیم است که به این توانایی دست پیدا کرده است. در آن سریال هم هر وقت فرصتی گیرش می آید جلوی دوربین سبز شده و به یک جایگزین همدلی برانگیز برای مخاطب، در دل محیط اداری سریال تبدیل می شود. مهم نیست چه قدر با استعداد باشید، حفظ شخصیت و بازی خود در یک سریال طولانی کاری بسیار مشکل است و بعید به نظر می رسید که کرازینسکی بتواند با یک اثر دیگر از نقش جیم پیش برود. ولی با فیلم یک مکان ساکت، او این کار را انجام داده است. در این فیلم کرازینسکی تقریبا همه کاره است. از کارگردانی و همکاری در نوشتن فیلمنامه گرفته تا بازیگری، آن هم در فیلمی که تقریبا بدون دیالوگ پیش می رود و مملو از نوعی ترس اضطراب آور تاثیرگذار است.

در فیلم به جای دیالوگ، با صورت هایی (گاهی اوقات ترحم برانگیز و گاهی اوقات ماتم زده) طرف هستیم که اکثر اوقات مستقیم به دوربین خیره شده اند. یک مکان ساکت یک درام پرتعلیق درباره خانواده ای است که زیر تیغ یکی از شوم ترین خطرات قرار دارند. لی (کرازینسکی) و اولین ابت (امیلی بلانت) به همراه فرزندانشان در دنیایی زندگی می کنند که زیر سلطه موجوداتی بی رحم قرار دارد. این موجودات که کور هستند، به نوعی زره ارگانیک مجهز هستند و بر اساس شنیدن صداها حمله می کنند. تا زمانی که ساکت باشید، آن ها نمی توانند شما را پیدا کنند. ولی حتی اگر موفق شوید از کنار یکی از این موجودات عبور کنید، باز هم نباید مطمئن باشید که دیگر به سراغتان نمی آید.

کرازینسکی با هوشمندی متوجه شده که چنین داستانی باید با تاکید زیاد بر روی نماهای بسته ساخته شود. از طریق نماهای بسته است که نه تنها بر روی ترس ناشی از این موقعیت تاکید می شود، بلکه باعث به وجود آمدن پیوندهایی بین شخصیت ها شده و این واحد را کنار هم نگه می دارد. در جایی که مردم نمی توانند با صدای بلند با هم صحبت کنند، هر حرکت جزئی صورت (چین پیشانی، نگاهی سریع) دارای اهمیت زیادی است. یک مکان ساکت فیلمی است که با نهایت دقت و حوصله ساخته شده است. ولی دلیل اصلی موفقیت آن این است که تصویری باور پذیر از یک خانواده دوست داشتنی ارائه می دهد.

جهانی که آن سوی خانه روستایی خانواده ابت قرار دارد، اسرار آمیز تر از اطراف آن هاست. آن ها تنها با تکیه بر تکه های روزنامه و یادداشت هایی که بر روی وایت بردها نوشته شده سعی می کنند به اسرار این جهان پی ببرند. آیا اثری از تمدن انسانی به جای مانده است؟ این هیولاها توسط انسان ها خلق شده اند یا موجوداتی بیگانه هستند؟ در فیلمنامه ای که کرازینسکی، برایان وودز و اسکات بک نوشته اند، بیننده در مورد این سوالات به پاسخ آن چنانی نمی رسد. تنها کمی بعد از بحرانی که دامن گیر کل جهان شده است، با داستان این خانواده وحشت زده همراه می شویم. در اولین صحنه های فیلم، کوچک ترین پسر خانواده توسط یک هیولا کشته می شود. سپس به یک سال بعد می رویم و مخاطب با زیرساخت های زندگی خانواده ابت آشنا می شود.

این خانواده در یک خانه بزرگ و دور افتاده در دل جنگل زندگی می کنند. دوربین های امنیتی اطراف خانه کار گذشته شده اند و از یک سیستم نورپردازی گسترده برای شناسایی مزاحم های احتمالی استفاده می شود. خانواده ابت زندگی تقریبا معمولی دارند. مزرعه دارند، پابرهنه تا هرجا که دلشان بخواهد می روند و با قطعاتی که از نمد ساخته شده اند، منوپولی (نوعی بازی تخته ای) بازی می کنند. دختر خانواده به نام ریگن (میلسنت سیمندز) ناشنوا است (خانواده معمولا از طریق علائم اشاره با هم صحبت می کنند) و خودش را مسئول مرگ برادر کوچکش می داند. دیگر پسر خانواده ابت به نام مارکوس (نوآ جوپ) کمی ترسو و خجالتی است و در برابر آموزش های پدرش برای نحوه بقا در این دنیا، مقاومت می کند.

در چنین فضایی، شاید آخرین احتمالی که به ذهن مخاطب می رسد این باشد که اولین حامله است. تصور وارد کردن یک بچه به این دنیای ویژه، امری غیرقابل تصور به نظر می رسد. نه صرفا به خاطر این که آینده ای تاریک در انتظار اوست، بلکه بیش تر به این دلیل که بچه ها سروصدای زیادی دارند. ولی لی و اولین تصمیم گرفته اند بچه را نگه دارند و همین انتخاب، به معمای اصلی داستانی تبدیل شده که کرازینسکی روایت می کند. با خانواده ای طرف هستیم که می خواهند به رشد و پیشرفت خود ادامه بدهند و حتی با وجود این که دنیای اطرافشان به طرز غیرقابل باوری خصومت آمیز پیش می رود، برای مدتی طولانی زندگی خود را در کنار هم پیش ببرند. در دنیای واقعی هم کرازینسکی و بلانت زن و شوهر هستند و دو بچه دارند. معلوم نیست یک مکان ساکت تا چه حد ممکن است تمثیلی از زندگی واقعی آن ها باشد. ولی فیلم بیش از هر چیز بر روی پدر و مادر بودن تمرکز می کند و به روایت تصمیمات دردناک و موقعیت های بغرنج می پردازد.

حتی طرح داستانی فرعی فیلم هم درباره ترس های لی و اولین از بزرگ کردن یک بچه است. پدر و مادر ریگن همیشه مواظب او هستند و به او اجازه نمی دهند که تنهایی جای برود. چرا که ناشنوا است و مشکل تر از آن ها به وجود خطر پی می برد. بخشی از درام یک مکان ساکت حول تلاش های ریگن می چرخد که می خواهد به لی ثابت کند یک فرد در حال رشد است و نیاز به استقلال دارد. مارکوس استرس بیش تری دارد و ترجیح می دهد وقتش را در زیرزمین خانواده بگذراند. ولی والدینش ترجیح می دهند او روش های مواظبت از خودش را یاد بگیرد. درست است تصمیم اولین برای بچه دار شدن ممکن است مضحک به نظر برسد، ولی این یک اقدام عمدی بوده است. بلانت که همچون همیشه بازی استثنائی دارد، به زیبایی موفق می شود بدون این که کلام آن چنانی بر زبان بیاورد، انتظار یک مادر را برای ورود بچه اش به دنیا به تصویر بکشد.

استفاده از تمهید استعاری به دنیا آوردن یک بچه در یک فیلم ترسناک اساسا ایده هوشمندانه ای است (و یک مکان ساکت در طول ۹۰ دقیقه زمان خود این ایده را لوث نمی کند). در این دنیای مملو از هیولا حفره های منطقی و داستانی زیادی وجود دارد که می شود در مورد آن ها بحث کرد. اصلا شاید به همین دلیل کرازینسکی دوربین خود را این قدر نزدیک بازیگرها قرار داده است. همان طور که انتظار می رود، ترسناک ترین لحظه های فیلم مربوط به ترس های شوک آور و ناگهانی می شوند. مثلا صدایی خارج از صحنه شنیده می شود، موجودی جیغ می زند و یا در موسیقی متن فیلم یک صدای ترسناک ناگهانی به گوش می رسد. ولی به سختی می شود مجذوب دستانی نشد که سرشار از سکوت هایی مطلق و بلند مدت است. یک مکان ساکت بدون تردید اعصاب شما را حسابی به چالش می کشد و خوشبختانه بر روی شما تاثیر می گذارد.

دیوید سیمز

منبع: The Atlantic

***

پیش نمایش فیلم یک مکان ساکت:

در صورت استفاده از این مطلب در سایت ها، وبلاگ ها، نشریات، شبکه های اجتماعی و… لطفا عبارت «منبع: سایت نقد روز» ذکر شود.

4 (80%) 1 vote

هزار و یک شب – One Thousand and One Nights

نقد کتاب هزار و یک شب

هزار و یک شب یکی از شناخته شده ترین مجموعه داستان های جهان است. داستان های آن که به صورت شفاهی و در طول قرن ها جمع آوری شدند، منشاء و ریشه های آسیایی و عربی دارند، البته با این حال، به بخش جدایی ناپذیری از میراث فرهنگی غرب هم تبدیل شده اند. برای نمونه داستان های شاهزاده شهرزاد، علاءالدین، سندباد و علی بابا کاملا در تخیلات غربی جای گرفته اند. مجموعه اصلی آن متشکل از افسانه ها، داستان های جن و پری، قصه های عاشقانه و زندگی نامه هایی است که ریشه در پیشینه هایی فولکلور دارند و شامل درون مایه ها و داستان هایی مربوط به دوران تاریخی و مناطق جغرافیایی مختلفی هستند. هزار و یک شب که در قرن هجدهم به دست مخاطبان غربی رسید، از آن زمان تا کنون یکی از شناخته شده ترین آثار ادبیات جهان بوده است و اقتباس های زیادی در زمینه های مختلف هنری از آن صورت گرفته است و روی نویسندگانی همچون یوهان وولفگانگ فون گوته، ویلیام وردزورث و راینر ماریا ریلکه، روی نقاشی هایی از گوستاو دوره، آثار موسیقی نیکلای ریمسکی-کورساکوف و کارل ماریا فون وبر تاثیرات زیادی داشته است. حتی اقتباس های زیادی هم از آن در فیلم های عمده هالیوودی صورت گرفته است. از قرن بیستم هزار و یک شب مورد توجه منتقدان قرار گرفت و مقاله های مختلفی درمورد آن نوشته شد. اکثر منتقدان آن را تحسین کرده اند و داستان های این اثر ادبی از مرزهای فرهنگی و زبانی فراتر رفته است.

تاریخچه متنی

با این که تاریخچه داستان های آن مرتبط با فرهنگ عرب دوران قرون وسطی است، داستان های هزار و یک شب ریشه در سنت های شفاهی مختلفی دارد و شامل مضمون هایی از مناطق جغرافیایی و دوره های تاریخی متنوعی همچون میان رودان (بین النهرین) کهن، هند، ایران، عراق و مصر قرون وسطی می شود. محققان معتقدند که قصه قاب آن ریشه هندی دارد. اولین نسخه شناسایی شده از هزار و یک شب کتابی از داستان های فارسی است به اسم هزار افسانه که حدود سال های ۸۵۰ به عربی ترجمه شده است. المسعودی نویسنده عرب قرن دهم به این متن عربی اشاره داشته و نوشته است که هزاران شب نامیده می شده است، ولی این نسخه اکنون از بین رفته است. داستان های آن دست خوش ویرایش های قابل توجهی شد. البته در طول قرن های ده تا شانزده، این قصه ها توسط قصه گو ها زنده نگه داشته شدند، کسانی که در سراسر خاورمیانه این حکایت ها را در قهوه خانه ها نقل می کردند. عنوان هزار و یک شب در قرن دوازدهم شناخته شد و تقریبا از عبارت ترکی «بین بیر» (هزار و یک) نشات می گرفت که همچون «الف: هزار» در عربی به عددی بزرگ اشاره دارد. نسخه منبع مشخصی از این اثر به زبان عربی وجود ندارد، اما چندین کتاب دست نوشته هستند که بسیاری از این داستان ها را در خود دارند.

اولین نسخه ترجمه اروپایی هزار و یک شب توسط آنتوان گالان خاورشناس فرانسوی ترجمه شد. اولین بخش این کتاب ۱۲ جلدی در سال ۱۷۰۴ کامل شد. نسخه خطی که او استفاده کرد، نسخه ای بود که در سوریه کشف شده بود و به قرن چهارده یا پانزده بر می گردد. نسخه گالاند خیلی سریع به انگلیسی ترجمه شد، همراه با نسخه های اولیه ای که گراب استریت می نامیدند برای اولین بار در ۱۷۰۸ ظاهر شد. محققان سپس شروع به گشتن به دنبال نسخه اصلی کاملی از هزار و یک شب کردند، اما ناموفق بودند. در اوایل قرن نوزدهم، چهار نسخه مهم از متن این اثر با عناوین کلکته ۱، کلکته ۲، بولاکس و برسلو یافت شدند. متن بولاکس بر اساس دست نوشته ای مصری بود که ویرایشگر آن داستان های زیادی به آن افزوده بود تا تعداد حکایت ها به هزار و یک عدد اشاره شده در عنوان اثر برسد، این نسخه هنوز هم به عنوان یکی از مهمترین منابع این مجموعه مورد توجه قرار می گیرد. ترجمه های بسیاری بر اساس این چهار منبع قرن نوزدهم ظاهر شدند، همچون ترجمه های جاناتان اسکات (۱۸۰۰)، ادوارد وارتلی مونتاگ (۱۸۱۱)، هنری تورنز (۱۸۳۸)، ادوارد دبلیو لاین(۴۱-۱۸۳۸)، جان پین (۸۴-۱۸۸۲)، ریچارد اف بورتن (۱۸۸۵)، آندرو لانگ (۱۸۹۸) و جی سی ماردروس (۱۹۰۴-۱۸۹۹). به نسخه پین به عنوان اولین ترجمه کامل نگاه می شود. با اینکه بسیار دقیق است و شامل نوشته های فراوانی است که امروزه بسیار با ارزش هستند، بخش زیادی از آن حذف شدند؛ بخش هایی از آن که مترجم در آن زمان فکر می کرد ممکن است باعث ایجاد حساسیت در دوره ویکتوریا شود. بر خلاف آن، نسخه بورتن روی عجایب، شگفتی ها و بخش های همراه با مسائل جنسی در حکایت ها تاکید دارد. هنوز نسخه ای قطعی از هزار و یک شب وجود ندارد، اما ۱۰۰۱ شب محسن مهدی (۱۹۸۴) از قدیمی ترین منابع شناخته شده است که همراه با گزیده ای از حکایت های حسین هادوی (۱۹۹۰) دو نسخه انگلیسی از اثر هستند که از اواخر قرن بیستم به بعد توسط بسیاری از دانش آموزان و محققان مورد استفاده قرار گرفته اند.

مضامین اصلی

منتقدان اشاره به این دارند که داستان های هزار و یک شب با پرسش های بنیادینی درباره زندگی و تجربیات انسان سروکار دارند. به مسائلی جهان شمول همچون عشق، مرگ، شادی، سرنوشت و جاودانگی اشاره دارند، به شیوه ای که از مرز های زبانی و فرهنگی فراتر می روند. همچنین مسائل روحانی را هم پوشش می دهند، به بررسی پرسش هایی می پردازند در مورد این که چگونه در جهانی زندگی کنیم که شامل هم خوبی است و هم پلیدی. و این تضادها در قالب شخصیت هایی مختلف همچون مستبدان و حاکمان مهربان، جادوگران و ساحره ها، اهریمن های خوب و بد، و دیگر شخصیت های مختلف نمایش داده شده اند. به علاوه، داستان های آن به موضوعاتی همچون ارتباط بین مرد و زن، اجتناب ناپذیر بودن امیال انسانی و جستجو به دنبال تکامل روحی هم اشاره دارند. قصه قاب شهرزاد مضامین مهم قدرت، جنسیت، عدالت، بخشش و توانایی هنر در تغییر باور و اندیشه و رهایی از مرگ را نشان می دهد. بسیاری از این مضامین در قصه های بعدی کتاب هم گسترش می یابند و به آن ها پرداخته می شود.

با این که هزار و یک شب مجموعه وسیعی از موضوعات و مضمون ها را پوشش می دهد، مساله قدرت در قصه ها به صورت ویژه ای برجسته شده است. قدرت حاکمانی که بر جامعه سلطه کامل دارند را به تصویر می کشند و تاثیرات این قدرت در اغلب قصه ها برجسته می شوند. مساله دیگری که در قصه ها مورد توجه قرار می گیرد، قدرت زن است؛ بسیاری از آنان در قصه ها به عنوان برده و کنیز هایی نشان داده می شوند که مجبورند از مردی اطاعت کنند که صاحبشان است. با این حال هنوز توان و قدرت شگفت انگیزی در مقابله و پیروزی بر مشکلات و بدبختی ها از خود نشان می دهند. شهرزاد بارزترین نمونه این شخصیت ها است. مسائل عدالت و بخشندگی هم در بسیاری از قصه ها مورد بررسی قرار می گیرند و خوبی نهایتا بر پلیدی پیروز می شود. این مضمون هم ابتدا در قصه قاب گسترش می یابد، که پادشاه نهایتا معنای واقعی عدالت را درک می کند. مضمون قدرت هنر در تغییر دادن هم در قصه قاب بسیار مشهود تر است، وقتی که پادشاه شهریار مدهوش قصه های همسرش شهرزاد می شود و در پایان به درکی از بخشندگی، عدالت و انسانیت می رسد.

منبع: Enotes